'Degelijk toegepast communicatie-, markt- en impactonderzoek blijft [...] schaarser dan witte truffels en bijgevolg functioneert het politieke bedrijf hoofdzakelijk op basis van dubieuze marktinformatie en perceptiewerkelijkheden.' De peilingen schieten er, met andere woorden, vaak naast. Bovendien is het moeilijk om de methodologie van deze onderzoeken te bestuderen omdat de peilers niet graag het radarwerk blootleggen en de media (en het publiek) doorgaans niet geïnteresseerd zijn in de wordingsgeschiedenis van de cijfers. Het is onmogelijk de tabellen in de krant te interpreteren omdat elementaire gegevens over de vraagstelling, de steekproef, de statistische foutenmarge, niet worden meegedeeld. Journalisten vatten het liever samen in een sensationele kop.
Veel van de problemen die Frank Thevissen aankaart kloppen. Als studenten op pad gestuurd worden om enquêtes af te nemen, vullen ze ze zelf in of laten ze vrienden en familieleden een stapeltje afwerken. Maar ook als gedegen onderzoekers een random steekproef opzetten, zijn de resultaten vaak vertekend omwille van de massale non-respons. We hebben met z'n allen weinig zin om deel te nemen aan opiniepeilingen. Tot dusver is het verhaal van Thevissen, dat weliswaar nogal in herhaling valt, zonneklaar en me dunkt accuraat. Maar de voormalige professor is ook kwaad. Hij noemt daarom graag man en paard en zal met dit werkstuk zeker geen nieuwe vrienden gemaakt hebben. Vooral Jaak Billiet van de KU Leuven moet het ontgelden.
Waarom is Thevissen zo boos? Zijn alternatieve internetpeiling waarvan de resultaten onder de titel 'De stemmenkampioen' werden gepubliceerd in Het Laatste Nieuws, werd onderuit gehaald. In 2008 werd Thevissen ook nog aan de VUB ontslagen. Volgens de rector van de universitaire instelling omdat hij niet meer voldeed aan de kwaliteitsnormen die vereist zijn voor een docent, volgens Thevissen omdat hij geliquideerd moest worden op voordracht van enkele VLD-tenoren zoals Karel De Gucht, die niet gelukkig waren met de voorspellingen in de populairste krant van het land. De waarheid zou wel eens ergens in het midden kunnen liggen.
Maar tot spijt van wie het benijdt, internetpeilingen zijn een feit. De uitdrukking 'beter, goedkoper, sneller - kies twee opties' is hier uitstekend op zijn plaats. Het mag duidelijk zijn dat goedkoper en sneller de enige gezaghebbende factoren zijn. Zelfs het gereputeerde marktonderzoeksbureau Ipsos schakelde, omwille van efficiëntie en kostenbesparing, gedeeltelijk over op aanvullend onderzoek via internet. Er kan dus maar beter zo veel mogelijk onderzoek gedaan worden naar manieren om dat soort peilingen betrouwbaarder te maken. In die zin is het spijtig dat Thevissen zijn betoog staaft 'op een voor de statistische leek toegankelijke manier'. Zo is het onmogelijk te oordelen over de kwaliteit van zijn werk en maakt hij dezelfde fout die hij de media verwijt. Hij vereenvoudigt om voor een groter publiek te spreken.
Gelukkig weet de gemiddelde lezer hoe hij om moet gaan met peilingen. Zoals Thevissen zelf aangeeft, we vinden de staafjes leuk maar we hechten er niet al te veel belang aan.
[Isabel Vanzieleghem]