De ondertitel van Vlaanderen kiest: trends in stemgedrag en opvattingen over politiek, staatshervorming en kerk geeft meteen aan wat de auteurs, verbonden aan het Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek (ISPO) van de KU Leuven, willen: verkiezingsuitslagen in een breder perspectief plaatsen, vanuit een wetenschappelijke invalshoek gesteund op empirisch onderzoek. Het ISPO houdt met name bij elke federale verkiezing een postelectoraal verkiezingsonderzoek en brengt in dit boek de resultaten van 25 jaar kiezersbevraging. Hieruit blijkt wat de lange termijntrends zijn. Attitudes, waarden en gedragingen veranderen namelijk maar langzaam tenzij er schokkende en uitzonderlijke gebeurtenissen plaatsgrijpen, zoals de affaire Dutroux.
De verschillende hoofdstukken die verband houden met het thema, kunnen goed los van elkaar gelezen worden. Zo is er een hoofdstuk over jongvolwassenen en hun politieke betrokkenheid in de samenleving, die wordt gekenmerkt door globalisering, migratie en individualisering. De tolerantie van de bevolking neemt hierdoor af, net als de interesse, actiebereidheid en burgerzin. Het 'democratisch burgerschap' wordt gemeten aan de hand van een aantal factoren zoals etnocentrisme, islamofobie en politiek cynisme. Verrassend genoeg blijken vooral 65-plussers slecht te scoren, al hangt een en ander nauw samen met opleidingsniveau en sociale klasse. Terwijl jongeren weliswaar veel belang hechten aan individuele vrijheid, vinden zij respect voor de sociale orde en het gezag wel degelijk belangrijk. Attitudes rond politiek, cultuur, het sociaaleconomische, gendergelijkheid, lichaamsethiek en leefmilieu worden in kaart gebracht en geduid. Een volgend hoofdstuk is gewijd aan de evolutie van het institutionele vertrouwen in de periode tussen 1995 en 2010. In de huidige samenleving is dit vertrouwen gemiddeld laag, op enkele uitzonderingen na (waaronder de politiediensten). Een groot deel van het boek behandelt verder het verlies van vertrouwen in de katholieke kerk, waarvan de jongeren van vandaag volledig vervreemd zijn. Bijzonder interessant zijn ook de verschuivingen in het stemgedrag. Kiezers hebben een afnemende partijbinding en beginnen nu pas 'echt te kiezen'. Ook de structurele en culturele determinanten van het stemgedrag worden onderzocht: wat zijn vandaag de verschillen tussen de partijelectoraten op het vlak van cultuur, economie en politiek? Aan het profiel van de NV-A kiezers in 2010 wordt een afzonderlijk deeltje gewijd. Het boek sluit af met een analyse van Vlamingen en de communautaire kwestie: in welke mate was deze in 2010 aanwezig in hoofde van de kiezers en bepaalde deze mee hun stemgedrag?
Vlaanderen kiest is een bundeling van interessante onderzoeksresultaten, maar loopt een beetje achterop; het boek sluit af met de federale verkiezingen van 2010, terwijl er net nieuwe verkiezingen zijn geweest.
De bijdragen zijn goed uitgeschreven, maar vaak technisch waar de methodologie wordt beschreven. Jammer dat de statistieken en tabellen waarop de tekst steunt, niet in kleur zijn afgedrukt waardoor sommige onleesbaar zijn. Het boek biedt een inzicht in de politieke en electorale machtsverhoudingen, zij het tot en met 2010.
[Pitou Van Hissenhoven]