Een gedurfde keuze, dat is het minste wat je kunt zeggen over de opname van Anna Swirszczynska in de poëziereeks 'De mooiste van'. De ten onzent vrijwel onbekende Poolse dichteres prijkt er sinds kort tussen de namen van literaire mastodonten als Shakespeare, Petrarca en Goethe. De almaar grotere renommee die Swirszczynska sinds een aantal jaren geniet, mag voor een groot deel op rekening geschreven worden van haar Poolse collega-dichter en generatiegenoot Czeslaw Milosz. Toen Swirszczynska midden jaren '80 in Krakau overleed, was haar positie in de Poolse letteren allerminst onbesproken. Ze stond bekend als een zelfbewuste en vrijgevochten dichteres die maar al te graag de ? veelal door mannen gedomineerde ? literaire en culturele goegemeente tegen de schenen schopte. Milosz herontdekte Swirszczynka's werk in de jaren voor haar dood en was zo gecharmeerd door haar poëzie en persoonlijkheid dat hij zijn autoriteit als Nobelprijswinnaar in de schaal legde voor een postume rehabilitatie van haar werk. In zijn thuisland Polen heeft Milosz de voorbije decennia wel vaker het verwijt gekregen op te treden als een soort literaire canoniseringsmachine, maar in het geval van Swirszczynska's poëzie lijken Milosz' hand- en spandiensten volledig belangeloos en oprecht. Swirszczynska's sobere, uitgepuurde poëzie verschilt alleszins radicaal van de traditie van erudiete en in intertekstualiteit gedrenkte cultuurpoëzie die Milosz in de Poolse poëzie vertegenwoordigt en lijkt eerder aan te sluiten bij de resoluut a-poëtische (want 'post-Auschwitz') dictie van iemand als Tadeusz Rozewicz. Swirszczynska trekt uit de ervaring van de Holocaust weliswaar niet dezelfde radicale artistieke en morele consequenties als Rozewicz, maar geeft ? m.n. in haar late poëzie ? op een onverbloemde en heel directe manier uitdrukking aan de grenssituatie die de ervaring van de Tweede Wereldoorlog voor haar en haar directe omgeving betekende. Naast de ervaring van de oorlog voeren vooral intermenselijke (en interseksuele) relaties de hoofdtoon in haar poëzie. In korte, nogal prozaïsche miniaturen (meestal niet langer dan een tiental regels) laat Swirszczynska een vrouwelijke 'ik' (of 'zij') aan het woord die zichzelf positioneert in de rol van moeder, vrouw of kind. Karakteristiek voor haar poëzie is dat die korte, sober en sec beschreven taferelen en situaties veelal afgerond worden met een verrassende, vaak ruwe en ontnuchterende pointe, zoals in 'Ze is bang': "Naast een vrouw ligt haar man. / De vrouw is bang / dat hij haar opnieuw zal doodslaan. [...] Dus ze rent naar het raam en springt naar beneden. / En nu is ze gered, / daar op de stoep. / Nu zal hij haar niet meer doodslaan." Gedichten als dit en het bovenstaande 'Teef' laten meteen ook de feministische inslag van Swirszczynska's werk zien, maar haar beheerste en ingehouden stijl en haar subtiel gevoel voor humor zorgen ervoor dat ze nergens drammerig of pathetisch feministisch wordt. [Kris Van Heuckelom] Hide text

Toch wel gedurfd, om de in ons taalgebied eerder onbekende Anna Swirszczynska (1909-1984) op te nemen in 'De mooiste van'-reeks. Een zelfbewuste en vrijgevochten dichteres, die door Czeslaw Milosz in het buitenland werd gepromoot, hoewel haar sobere, uitgepuurde poëzie erg verschilt van zijn eigen erudiete cultuurpoëzie. Swirszczynska geeft op een onverbloemde manier uitdrukking aan de 'grenssituatie' die de ervaring van de Tweede Wereldoorlog voor haar en haar directe omgeving betekende. Een ander dominant thema is de relatie tussen mensen, tussen de seksen. In korte, eerder prozaïsche miniaturen laat ze een vrouw aan het woord die zichzelf positioneert in de rol van moeder, vrouw of kind. Karakteristiek is dat die korte taferelen veelal afgerond worden met een verrassende, vaak ruwe en ontnuchterende pointe. Haar beheerste stijl en subtiel gevoel voor humor zorgen ervoor dat ze nergens drammerig of pathetisch feministisch wordt. Tweetalige editie, met vertalingen van Jo Govaerts en Karol Lesman, en een inleiding door Milosz. Gebonden uitgave op pocketformaat met leeslint. Hide text